Pracownia Badań Medioznawczych

Centrum Monitorowania Dyskursu Publicznego

Misja

Wierzymy, że naprawianie debaty publicznej w Polsce można zacząć od systematycznej analizy najprostszych wskaźników.
Żyjemy w świecie coraz bardziej zróżnicowanym, podzielonym i pokawałkowanym. Ludzi mieszkających tuż obok siebie w przestrzeni fizycznej może oddzielać trudny do przezwyciężenie dystans społeczny i zupełnie inne doświadczanie tej samej z pozoru kultury. Innymi słowy, coraz trudniej o uzgodnienie choćby najbardziej podstawowych fundamentów wspólnego uniwersum symbolicznego.

W takich okolicznościach jakość debaty publicznej nabiera szczególnego znaczenia. Wolny, nieskrępowany – choć podlegający przejrzystym, świadomie dobieranym regulacjom – dostęp do przestrzeni publicznej minimalizuje prawdopodobieństwo trwałego wykluczenia jakiegokolwiek z reprezentowanych we wspólnocie punktów widzenia.

Naszą misją jest poszukiwanie i publikowanie ilościowych miar jakości debaty publicznej w Polsce. Nie interesuje nas wchodzenie w publicystyczne dyskusje, katalogowanie – mniej lub bardziej oczywistych – przejawów agresji i brutalności w debacie publicznej, czy też dogłębne analizy metafor, skojarzeń i retorycznych chwytów. Analiza jakościowa ma ograniczoną moc perswazyjną i tym samym dopiero w już uporządkowanej przestrzeni publicznej może odegrać istotną rolę.

Kruchość symbolicznego uniwersum oznacza jednak, że coraz trudniej o intersubiektywne miary jakości debaty publicznej. Większość sądów wartościujących podatna jest bowiem na dekonstrukcję i podlega podważeniu. Wierzymy, że naprawianie debaty publicznej w Polsce można zaczynać od systematycznej analizy najprostszych wskaźników, takich jak chociażby dostęp poszczególnych partii do głosu w przestrzeni publicznej. Wiemy jednak, że na takich prostych miarach nie będzie można poprzestać.

Metodologia

Założenia
Współczesne media pełnią rolę gate-keepers – decydują o tym, jakie zagadnienia, problemy i tematy będą obecne w przestrzeni publicznej i świadomości społecznej. Publiczne wypowiadanie się daje możliwość ustalania ram interpretacyjnych (frames) debaty publicznej, przedstawiania, narzucania własnych punktów widzenia i wpływania na podzielane definicje sytuacji. Siła wpływu osoby wypowiadającej się w mediach koreluje pozytywnie z zasięgiem stacji oraz oglądalnością/słuchalnością konkretnej audycji.
Analizowane media
Biorąc pod uwagę powyższe założenia, koncentrujemy się na analizie tego, którzy politycy zapraszani są jako goście do audycji publicystycznych emitowanych w stacjach radiowych i telewizyjnych o największym zasięgu. Dla ustalania dziennej agendy mediów kluczowy jest przekaz w godzinach porannego (7:00-9:00) oraz wieczornego (18:00-21:00) szczytu oglądalności/słuchalności. W obszarze publicystyki Internet jest w znacznej mierze wtórny wobec tradycyjnych mediów i najczęściej stanowi dodatkowy kanał dystrybucji treści produkowanych na potrzeby radia i telewizji.
Źródła danych
Informacje o zapraszanych gościach czerpiemy w miarę możliwości z bezpośredniego nasłuchu audycji. Jeśli nie jest to możliwe, korzystamy z informacji publikowanych na stronach internetowych stacji oraz w ich mediach społecznościowych.
Wskaźniki
Obecność określa uczestnictwo danego polityka lub gościa niebędącego politykiem w audycji publicystycznej. Obecność liczona jest tak samo, gdy gość rozmawia sam na sam z prowadzącym, jak i wtedy, gdy zaproszonych gości jest więcej w studiu. Na potrzeby szczegółowych analiz używamy również ważenia obecności przez zasięg stacji lub/i czas antenowy przypadający na pojedynczego gościa.

Nasze publikacje

1. Sojak, R., Meler, A., & Królicka, B. (2025). Kto dominuje w polskim dyskursie medialnym? Profil ideologiczny polskiej infosfery. Studia Socjologiczne, 1(256), 5-28. DOI:10.24425/sts.2025.154169
2. Meler, A. (2024). In The Beginning, Let There Be The Word: Challenges and Insights in Applying Sentiment Analysis to Social Research. W WWW ’24: Companion Proceedings of the ACM Web Conference 2024 (s. 1214-1217). Association for Computing Machinery. DOI:10.1145/3589335.3651264
3. Sojak, R., Meler, A., & Królicka, B. (2024). Medialne emocje po śmierci Pawła Adamowicza: próba analizy zautomatyzowanej. Dyskurs i Dialog, 13(1), 7-28. DOI:10.5281/zenodo.12515317
4. Królicka, B., Sojak, R., & Meler, A. (2023). Why is a minority continuing to decline? The representation of female MPs on Polish political commentary programmes, 2015-2019. Feminist Media Studies, 23(3), 1124-1141, DOI:10.1080/14680777.2021.1916770
5. Meler, A., Królicka, B., & Sojak, R. (2023). Women in Polish TV series: qualitative and quantitative analysis. W G. Avezzù & M. Rocchi (red.), Audiovisual Data: Data-Driven Perspectives for Media Studies: 13th Media Mutations International Conference (s. 105-123). Media Mutations Publishing. DOI:10.21428/93b7ef64.034c67d8
6. Sojak, R., & Królicka, B. (2023). Konstruktywizm w praktyce? Dyskurs pandemiosceptyczny w świetle socjologii wiedzy naukowej. Dyskurs i Dialog, 11(1), 7-29. DOI:10.5281/zenodo.8431362
7. Meler, A. (2022). Parlamentarne ćwierkanie o pandemii. Analiza sentymentu tweetów parlamentarzystów publikowanych podczas pierwszych 12 miesięcy pandemii koronawirusa w Polsce. Studia Socjologiczne, 2(245), 113-136. DOI:10.24425/sts.2022.141425
8. Meler, A., Sojak, R., & Królicka, B. (2020). Młode wilki, wojowniczki i samowykluczeni. Wzory komunikacji medialnej posłów VIII kadencji. W J. Arcimowicz & K. Gadowska (red.), Sfera publiczna w Polsce i jej współczesne konteksty (s. 351-373). Instytut Spraw Publicznych. https://www.isp.org.pl/pl/publikacje/sfera-publiczna-w-polsce-i-jej-wspolczesne-konteksty
9. Sojak, R., Meler, A., & Królicka, B. (2020). Stereotypical or Non-typical? Women in Polish TV Series: Their Image, Presence and Context of Appearance. Wydawnictwo Naukowe UMK, Biuro Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
10. Sojak, R., Meler, A., & Królicka, B. (2020). Stereotypowe czy nietypowe? Wizerunek kobiet w polskich serialach – sposób prezentacji, obecność, konteksty. Wydawnictwo Naukowe UMK, Biuro Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
11. Meler, A., Sojak, R., & Piechocka, A. (2018). Przełomy i kryzysy – zmiany medialnej reprezentacji środowisk politycznych w radiu i telewizji. Zeszyty Prasoznawcze, 61(2), 247-269. DOI:10.4467/22996362PZ.18.017.9112
12. Piechocka, A., Królicka, B., & Sojak, R. (2018). Medialna sfera publiczna we współczesnej Polsce – ocena z perspektywy modelu liberalno-przedstawicielskiego. Studia Socjologiczne, 3(230), 127-152. DOI:10.24425/122475

Zespół

Aktualnie zespół tworzą:

Radosław Sojak

Mąż, ojciec, socjolog; doktor habilitowany, od 1998 roku pracownik Instytutu Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; stypendysta Fulbrighta na University of Virginia w Charlottesville oraz tygodnika „Polityka” w ramach akcji „Zostańcie z nami”; autor i współautor rozpraw Zagubiona rzeczywistość (2004 – z Danielem Wicentym), Paradoks antropologiczny (2005 – seria Monografie FNP), Spełniona obietnica (2014) oraz Arystokraci i rzemieślnicy (2015 – z Łukaszem Afeltowiczem); nieustannie poszukuje teoretycznych futerałów pozwalających zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość społeczną, od zawsze też zainteresowany debatą publiczną i jej jakością.

Andrzej Meler

Absolwent socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Za pracę magisterską analizującą dyskurs prasowy wokół sądownictwa otrzymał nagrodę I stopnia Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Uczestniczył w badaniach społecznych i rynku od III roku studiów (Zespół Realizacji Badań „Pryzmat”, ASM Centrum Badań i Analiz, Pentor, F5 Konsulting). Przez 10 lat pracował jako specjalista ds. badań i analiz w Polska Press Grupie. Zajmuje się rynkiem prasowym i internetowym. Obecnie analizuje media jako asystent naukowy w Instytucie Socjologii UMK.

Beata Królicka

Z urodzenia bydgoszczanka. Absolwentka Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Socjolog, doktor. Obecnie adiunkt w Instytucie Socjologii UMK. Zainteresowania badawcze: dyskurs publiczny (medialny), socjologia mediów, socjologia emocji, komunikacja polityczna i teoria postkolonialna.

W przeszłości z projektem związani byli także: Anna Piechocka, Marta Serówka, Wojcierz Rzymski i Tomasz Jankowski. [bez zdjęć]. Poza tym uczestniczyło w nim liczne grono studentów i wolontariuszy wykonujących pracę zbierania danych.